Itoobiya ayaa ka walaacsan heshiiska difaaca ee u dhexeeya Masar iyo Soomaaliya iyadoo xiisaduhu ay ka sii socdaan Geeska Afrika.

 

Itaalonline.com

Itoobiya ayaa ka walaacsan heshiiska difaaca ee u dhexeeya Masar iyo Soomaaliya iyadoo xiisaduhu ay ka sii socdaan Geeska Afrika.  

Itoobiya ayaa si isa soo taraysa uga walaacsan heshiiska difaac ee lagu saxiixay horaantii bishaan Masar iyo Soomaaliya, labaduba waa dalal ay Itoobiya muran kala dhaxeeyo iyadoo ay sii kordhayaan xiisadaha gobolka Geeska Afrika.

Ogosto 30, 2024, 10:00 PM  

MOGADISHU, Soomaaliya -- Itoobiya ayaa si isa soo taraysa uga walaacsan heshiiska difaaca ee dhawaan la dhexmaray Masar iyo Soomaaliya, labadaas dal oo ay kala dhaxeeyaan murano, iyadoo xiisadaha Geeska Afrika ay sii kordhayaan.

Qaahira iyo Muqdisho ayaa heshiis amni bishii hore ku saxiixday booqasho madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud uu ku tagay caasimadda Masar, halkaas oo uu wadahadallo kula yeeshay martidiisa Masar, Madaxweyne Abdel-Fatah el-Sissi.

Faahfaahinta heshiiska lagama hayo si faahfaahsan, laakiin Cali Cabdi Aware, safiirka Soomaaliya u jooga Qaahira, ayaa u sheegay idaacad ku taal Muqdisho in imaatinka qalabka milateri ee Masar uu Soomaaliya yimid toddobaadkan uu yahay "tallaabadii ugu horreysay ee lagu hirgelinayo" heshiiskaas.

Isagoo taleefoonka kaga hadlayey Qaahira, Arlaadi Media radio Talaadadii, wuxuu sidoo kale ku adkeystay in iyadoo heshiiska la raacayo, ciidamo Masar ah la keeni doono Soomaaliya marka la gaaro 31-ka Diseembar, markaas oo ay dhammaaneyso hawlgallada nabad ilaalinta ee Midowga Afrika ee Soomaaliya.

Wax xaqiijin ah lagama helin qorshayaasha noocaas ah ee Masar, taasoo raadineysa inay xoojiso saameynteeda gobolka Geeska Afrika. Qaahira sidoo kale ma aysan xaqiijin dirista qalabka milateri ee Soomaaliya.

Suurtagalnimada ciidamo Masar oo deris la ah ayaa walaac ku dhalisay Itoobiya. Wasaaradda arrimaha dibadda ee Addis Ababa ayaa soo saartay bayaan sheegaya in dalku “uusan iska indha tiri karin iyadoo ciyaartoy kale ay tallaabooyin qaadayan oo gobolka lagu xasillooni darreynayo.”

Laba muran oo muhiim ah ayaa u dhexeeya saddexdan dal ee Afrikaanka ah.

Muran koowaad - Itoobiya iyo Masar ayaa ku saabsan dhismaha Itoobiya ee biyo-xireenka $4 bilyan ku kacaya ee wabiga Blue Nile, oo ah mid ka mid ah ilaha biyaha ee wabiga Nile. Masar ayaa ka cabsi qabta in ay saameyn xun ku yeelato sahayda biyaha iyo waraabka ee dhulka hoose haddii Itoobiya aysan tixgelin baahiyadeeda. Itoobiya waxay u isticmaalaysaa biyo-xireenka si ay u soo saarto koronto loo baahan yahay.

Muran labaad - Itoobiya iyo Soomaaliya ayaa ku saabsan gobolka isku tashaday ee Soomaaliya ee Somaliland.

Soomaaliya waxay isku dayday inay joojiso dadaalka Itoobiya oo ah inay hesho marin biyoodka Cas ee ku xidhan heshiiska muranka dhaliyey ee ay la gashay Somaliland oo ah inay kiraysato dhul xeebeedka Somaliland halkaas oo Itoobiya ay ka dhisan doonto saldhig ciidanka badda. Sidoo kale, sida ay sheegayaan mas'uuliyiinta Somaliland, Itoobiya waxay aqoonsan doontaa Somaliland inay tahay dal madax bannaan.

Somaliland waxay ka go’day Soomaaliya in ka badan 30 sano ka hor laakiin laguma aqoonsana dal madax banaan oo ka tirsan Midowga Afrika ama Qaramada Midoobay. Soomaaliya wali waxay u aragtaa Somaliland qayb ka mid ah dhulkeeda.

Dowladda federaalka Soomaaliya waxaa tan iyo 2007-dii taageerayey hawlgallada nabad ilaalinta ee Midowga Afrika ee la dagaallanka kooxda xagjirka ah ee al-Shabaab, taas oo xiriir la leh al-Qaacida isla markaana mas’uul ka ah weeraro dhimasho leh oo dalka oo dhan ka dhacay.

Xataa marka ciidamada nabad ilaalinta ee Midowga Afrika ay ka baxaan, ciidamada ka socda dalal sida Uganda iyo Burundi ayaa sii joogaya Soomaaliya iyagoo raacaya heshiisyo laba geesood ah.

Itoobiya ayaa Arbacadii sheegtay inay "si feejigan ula socoto horumarka ka dhacaya gobolka oo khatar ku ah amniga qarankeeda" waxayna ku eedaysay Soomaaliya inay "la shirakaceysay ciyaartoy shisheeye" si loo wiiqo xasilloonida gobolka.

Somaliland ayaa sidoo kale Khamiistii soo saartay bayaan ay ku sheegtay inay "si adag uga soo horjeedo" wax kasta oo ciidamo Masar ah la geeyo Soomaaliya.